Romanlar: Biz Buradayız!
Batı Balkanlarda Romanlarla ilgili çalışmalar yaparken “acaba Türkçe kaynaklar var mı?” merakıyla haberdar olduğum ve az sayıdaki baskısından birine sahip olma şansına sahip olduğum bir kitap.
Yaklaşık üç yıl süren “Türkiye’de Romanların Haklarının Geliştirilmesi” projesi kapsamında hazırlanan “Biz Buradayız! Türkiye’de Romanlar, Ayrımcı Uygulamalar ve Hak Mücadelesi” başlıklı kitap 2008’de yayınlanmış.
Ben de Türkçe baskısı var ancak İngilizce olarak da yayınlanmış.
Helsinki Yurttaşlar Derneği (hYd), Avrupa Roman Hakları Merkezi (ERRC) ve EDROM işbirliğiyle yürütülmüş çalışmalar dahilinde yapılan etkinliklere de yer verilmiş.
Ebru Uzpeder, Savelina Danova/Roussinova, Sevgi Özçelik ve Sinan Gökçen’in ortak çalışmasıyla yayına hazırlanmış bu kitap. Türkiye’de rastladığım en iyi çalışma diyebileceğim bu kitabın hazırlanmasında görev alan ekip ise şu isimlerden oluşuyor:
ERRC (European Roma Rights Centre )
Anita Danka, Csilla Kacso, Csilla M. Farkas, Dzavit Berisha, Hajnalka Nemeth, Larry Olomoofe, Savelina Danova, Sinan Gökçen, Tara Bedard.
EDROM (Edirne Roman Derneği)
Erdem Güyümgüler, Erdinç Çekiç, Ramazan Özgostak, Remziye Umunç.
HELSİNKİ YURTTAŞLAR DERNEĞİ
Alp Biricik, Ayçin Şan, Aylin Ayar, Buket Ünal, Didem Ermiş, Ebru Uzpeder, Emel Kurma, Esra Güçlüer, Hilal Küey, Sevgi Özçelik, Şule Atay.
Araştırma ekibi:
Adrian Marsh, Arzu Olcaylı, Bertil Videt, Ekmel Çizmecioğlu, Emre Şahin, Erkan Sert, Gunnar Grut, Gül Özateşler, Melike Karlıdağ, Mona Løkken, Özgür Akgül, Özhan Önder, Selçuk Karadeniz, Selin Pak, Serap Toramanoğlu, Serkan Yolaçan, Yiğit Aksakoğlu, Zeynep Kurt.
Kitapta, saha araştırmalarında elde edilen verilere ve Roman hakları hareketinin gelişimi, Roman kimliği konularına da yer verilmiş.
Türkiye’deki Roman topluluğunun tarihi oldukça zengindir ve köklü bir geçmişe sahiptir. Türkiye’de yerleşik olan Roman topluluklarının tarihi hakkında detaylı bilgiler içeren kaynaklara göre, bu topluluğun Türkiye’ye gelişi ve yerleşimi çok eski dönemlere dayanmaktadır. Etnisite ve kimlik konuları da Romanların kökeni üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ben kullanılmasından rahatsız olsam da ne yazık ki Türkiye’de yer edinmiş hitap şekliyle Çingenelerin kökeni konusunda farklı teoriler bulunmakla birlikte, genellikle Hindistan’dan göç ettikleri ve farklı dönemlerde Avrupa ve Asya’ya yayıldıkları kabul edilmektedir.
Türkiye’de Roman hakları ve hukuki çerçeve konusu da son derece önemlidir. Roman vatandaşların karşılaştığı eşitsizlik ve hak ihlalleri, ülkenin gündeminden hiç düşmeyen bir konudur. Roman vatandaşların eğitim, istihdam, sağlık hizmetleri gibi temel haklara erişiminde yaşadıkları zorluklar, Türkiye’deki Roman hakları hareketinin gelişimine de etki etmiştir. Bu bağlamda, Türkiye’de Roman hakları hareketinin deneyimleri ve bu süreçteki gelişmeler oldukça dikkat çekicidir.
Romanlar ve milliyetçilik ilişkisi de oldukça karmaşık bir konudur. Roman topluluğunun milliyetçilik kavramıyla olan ilişkisi, onların kimlik ve kültürel değerlerinin korunması adına önemli bir tartışma konusudur. Türkiye’deki çingene toplumu ve kimliği üzerine yapılan araştırmalar da bu bağlamda oldukça değerlidir. Bu yazın taramaları, hem tarihî hem de güncel perspektiflerle Roman topluluğunun Türkiye’deki konumunu anlamak adına önemli bir kaynaktır.
“Romanlar: Biz Buradayız” kitabı içerisinde yer alan çalışmalar Helsinki Yurttaşlar Derneği, Avrupa Roman Hakları Merkezi ve Edirne Roman Derneği tarafından yürütülen “Türkiye’de Romanların Haklarının Geliştirilmesi” projesi, Avrupa Komisyonu, Açık Toplum Enstitüsü Türkiye Temsilciliği ve İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı tarafından desteklenmiş.
Türkiye Çingenelerinin Tarihi Hakkında
Etnisite ve Kimlik: Çingenelerin Kökeni
Türkiye’de Roman Hakları ve Hukuki Çerçeve
Eşitsiz Vatandaşlık: Türkiye Çingenelerinin Karşılaştığı Hak İhlalleri
Türkiye’de Roman Hakları Hareketinin Gelişimi
Roman Hakları Hareketinde EDROM Deneyimi
Türkiye’de Romanlar ve Milliyetçilik
Türkiye’deki Çingene Toplumu ve Kimliği Üzerine Bir Yazın Taraması
