Sesli İçerik Üretiminin Dünü, Bugünü ve Yarını

Podcast yayıncılığı, dijital medya dünyasında hızla büyüyen ve geniş kitlelere ulaşan bir platformdur. Podcast, internetten indirebileceğiniz veya yayınlayabileceğiniz bir dizi sesli bölümden oluşan dijital bir ses programıdır. Bir radyo programı gibi çalışır, ancak önemli bir farkla; bir podcaste abone olabilir ve istediğiniz zaman dinleyebilirsiniz.

Bu makale, podcast yayıncılığının nasıl ortaya çıktığını, günümüzde nasıl bir konuma ulaştığını ve gelecekte hangi yönde evrileceğini incelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, podcast yayıncılarının karşılaştığı teknik ve içerik üretim sorunları ile bu sorunların üstesinden gelme yolları da ele alınmaktadır. Podcastlerin, mobil teknolojinin gelişimi ve kullanıcıların değişen medya tüketim alışkanlıkları ile nasıl şekillendiği, bu alandaki yenilikler ve fırsatlar da makalenin ana konuları arasındadır.

Anahtar Kelimeler: Podcast, Dijital medya, İçerik üretimi, Yayıncılık, Yeni Medya

Giriş

Podcast yayıncılığı, dijital medya ekosisteminin dinamik ve hızla büyüyen bir parçası olarak, günümüzde büyük bir popülarite kazanmıştır. Özellikle son yıllarda, internet erişiminin genişlemesi ve mobil cihazların yaygınlaşmasıyla birlikte, podcastler bilgi edinme, eğlenme ve günlük hayatın monotonluğunu kırma amacıyla milyonlarca insanın tercih ettiği bir medya formatı haline gelmiştir. Podcast yayıncılığı taşınabilirlik, etkileşim ve herhangi bir içeriği dinleme özgürlüğü lehine “geleneksel iletim-alım ve senkronizasyon kavramlarının” kırılmasını temsil etmektedir (Kartal&Çetinkaya, 2022).

2000’li yılların başında internet radyosunun bir uzantısı olarak ortaya çıkan podcastler, hızla kendi kimliğini kazanmış ve günümüzde milyonlarca dinleyiciye ulaşan popüler bir medya formatı haline gelmiştir. Podcastlerin cazibesi, içeriklerin her an her yerde dinlenebilme esnekliğinden gelmektedir. İster işe giderken ister spor yaparken ister evde dinlenirken, kullanıcılar podcastlere rahatlıkla erişebilmektedir.

Podcast dünyasında içerik yelpazesi son derece geniştir. Eğitimden eğlenceye, haberden sağlığa, teknolojiye kadar hemen her konuda podcast bulmak mümkündür. Bu çeşitlilik, her yaştan ve her ilgi alanından dinleyiciye hitap etmektedir. Ayrıca, podcastler sesli anlatımın güçlü etkisi sayesinde dinleyicilerle derin ve kişisel bir bağ kurabilmektedir.

Podcastlerin popülaritesinin artmasında büyük dijital platformların da önemli bir rolü vardır. Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts*, Soundcloud, Deezer, YouTube Music ve Spreaker gibi platformlar, kullanıcıların istedikleri içerikleri kolayca bulmalarını ve takip etmelerini sağlamaktadır. Bu platformlar aynı zamanda içerik üreticileri için geniş bir dinleyici kitlesine ulaşma fırsatı sunmaktadır.

* Google Podcasts kullanıcılarına bir mesaj yollayarak kapanacağını duyurdu.

23 Haziran 2024 tarihinden sonra Google Podcasts’te podcast dinleyemeyeceksiniz. Podcast, müzik ve diğer içeriklerin tamamını alternatif olarak YouTube Music uygulamasında bulabilirsiniz. 

1.Podcastler Nasıl Başladı?

Dijital “talk show”ların tarihi 90’lara kadar, sesli hikâye anlatıcılığının tarihi ise çok daha gerilere giderken, podcast yayını aşağı yukarı 2004’e kadar gerçek anlamda yerleşmedi (Jeffers, 2021). Önceleri sesli bloglar olarak bilinen podcastlerin kökleri 1980’lere kadar uzanıyor. Amerika’da kurulmuş olan dünyanın en önemli yayın yazılım şirketlerinden RCS (Radio Computing Services) 1979 yılında Selector olarak tanınan yazılımı üreterek bilgisayarlarda müzik programlamayı icat etti. Bu ürün, şarkı rotasyonları üzerinde daha fazla kontrole sahip olmak isteyen müzik radyo istasyonları için tasarlandı. İlk yılın sonunda tabanı Selector yazılımı olan ilk radyo istasyonu San Francisco’da NBC’ye ait bir FM istasyonu olarak faaliyete geçti (Stokey, 2024) Ses kaydı yapabilen bilgisayarlar henüz üretilmediğinden bu radyo istasyonunda bazı programcılar ses blogları da denilen okumaları yapıp kasetlere kaydediyorlardı, Ses blogları (ya da diğer adıyla ses günlükleri) çevrimiçi şovlar ya da benzer bir şey değildi. Bunun yerine, sesli günlük tutarken insanlar taşınabilir teypler kullanarak kişisel düşüncelerini veya deneyimlerini kasetlere kaydederlerdi. Bu kayıtlar günümüzün kişisel podcastlerine benzerdi ancak arkadaşlarla, aileyle veya küçük bir tanıdık çevresiyle çevrimdışı paylaşımla sınırlıydı. İnternetin bugün yaygın olan halinin ortaya çıkmasından önce, 1980’lerde RCS, radyo istasyonlarına müzik ve konuşmayla ilgili yazılımları dijital formatta sağlıyordu. Çevrimiçi müzik dijital dağıtımından önce, ses ve video dosyalarını dağıtmak için MIDI formatının yanı sıra Mbone, Multicast Network kullanılıyordu. MBone, öncelikle eğitim ve araştırma enstitüleri tarafından kullanılan, İnternet üzerinden intranet protokolüyle, belirli noktalara yayın yapan bir ağdı ve içeriğinde sesli konuşma programları da vardı. Mbone (“multicast backbone “un kısaltması), IP multicast trafiğini taşımak için internet üzerine inşa edilmiş deneysel bir omurga ve sanal ağdı. Mevcut internet altyapısı üzerinden çok noktaya yayın yapabilen ağları bağlamak için oluşturulmuştu. Bilgisayar ağında çok noktaya yayın, veri iletiminin bir grup hedef bilgisayara aynı anda adreslendiği bir grup iletişimi türüdür.

80’lerin sonuna gelindiğinde Sovyetler Birliği’nde yeraltı muhalif yapılar ‘Bağımsız Radyo İllüzyonu’ diye adlandırılan bir girişimi başlattılar. Bu girişim 1989 yılında bir liman kenti ve Rostov Oblastı ile Rusya’nın Güney Federal Bölgesi’nin idari merkezi olan Rostov-on-Don’da yaratılan, manyetik bant ve kasetlerle dağıtılan bir Rus samizdat radyo programıdır. Samizdat, SSCB ve Polonya başta olmak üzere Doğu Blok’unda muhaliflerin yeraltı derme çatma yayınları genellikle manuel olarak çoğalttığı ve belgeleri okuyucudan okuyucuya aktardığı bir muhalif faaliyet biçimiydi. Elle çoğaltma uygulaması yaygındı çünkü daktilo ve baskı cihazlarına erişim için resmi kayıt ve izin gerekiyordu. Aslında resmi politbüro sansüründen kaçmak için kullanılan ve tabandan gelen yaygın bir uygulamaydı. İşte Podcasting olarak 2000’lerde yaygın olarak geliştirilen medya fenomeninin ilk Sovyet Rus prototipi Bağımsız Radyo İllüzyonu Samizdat’tır.

1990’larda internet yaygınlaştığında, bazı radyo istasyonları ve komedi programları ses içeriklerinin indirilebilir versiyonlarını sundu. Bunlar hala bugün bildiğimiz podcastler değildi, ancak yakınlardı. Birçok portal ayrıca önceden kaydedilmiş sesli programlar oluşturuyor ve bunları sitelerinden mp3 olarak indirme olanağı sunuyordu. Bu programlar yayınlanmadı ve sadece herkesin kendi sorumluluğunda indirip dinleyebileceği bir mp3 dosyası olarak var oldular.

2000’li yılların başında, insanlar ses içeriklerini, kullanıcıların bir programa “abone olmalarını” ve sürekli güncellemeler almalarını sağlayan Zengin Site Özeti RSS (Rich Site Summary) beslemesi yoluyla dağıtmaya başladılar. RSS, genellikle haber sağlayıcıları, bloglar ve podcastler tarafından kullanılan, yeni eklenen içeriğin kolaylıkla takip edilmesini sağlayan bir web sayfası bildiricisidir (Wikipedia, 2023)

1997 yılında çıkan RSS’nin orijinal sürümü olan 0.91, 2003 yılında RSS 2.0 standardının yayınlanmasıyla Çok Basit Besleme (Really Simple Syndication) olarak değiştirildi. Düzenli bilgi yayınlayan birçok sitenin kendi RSS beslemeleri vardır (Teknoloji, 2020).

1.1 Podcast Terimi?

Podcast terimi iki kelimenin birleşiminden oluşuyor: iPod ve yayın.

Bu terim ilk kez 2004 yılında The Guardian’da gazeteci Ben Hammersley tarafından kullanılmış, Hammersley bu terimi İnternet üzerinden ses içeriği dağıtma trendini tanımlamak için kullanmış ve o zamanın en popüler ses oynatıcısı olan iPod’a dayandırmıştır. 2005 Yılında Oxford English American Dictionary’ye “podcast” kelimesi eklenmiş ve “Yılın Kelimesi” olarak seçilmiştir (Bonini, 2022). Ancak doğal olarak podcastler artık iPod’larla sınırlı değil. Günümüzde podcastleri çok çeşitli cihazlardan dinleyebilirsiniz. Yine de “podcast” terimi kalıcı oldu ve bugün bu sesli şovları tanımlarken bunu kullanıyoruz.

1.2 Episode Nedir?

Podcast terimi çok yönlüdür. Bazı insanlar bunu bölümler üreten genel programı tanımlamak için kullanıyor. Ancak diğerleri podcast kelimesini tek tek bölümlerden bahsederken kullanıyor. Teknik olarak iki ifade de doğrudur:

“Meksika Açmazı benim en sevdiğim podcast.” (Bu durumda kişi programa atıfta bulunur.)

“Az önce Meksika Açmazı’ndan bir podcast indirdim.” (Bu durumda podcast kelimesi programın bir bölümüne atıfta bulunmaktadır).

Ve her iki durumda da kullanılan birincil kelime fiilen podcasttir (ikinci ifadede bölüme atıfta bulunulsa da).

Dolayısıyla, genellikle birisinin podcastlerden bahsettiğini duyduğunuzda, programı veya bölümü kastetmiş olabilirler ve çoğu zaman asıl anlamı bağlamdan çıkarmanız gerekir. Ancak genel olarak podcast kelimesi programla ilgili olmalıdır. Bununla birlikte, her bir bölümden bir bölüm olarak bahsedilmelidir. İşte uluslararası terminolojide bir podcastin her bölümüne Episode (Ep) denilmektedir. Türkçe podcastler için de durum aynıdır. Mesela Seda Yüz ve Pınar Fidan’ın hazırladığı podcast olan PES’in 28.bölümü Ep.28 olarak geçer.

Genel olarak, podcast bölümlerinin sesi bir sunucunun (veya birden fazla sunucunun) sözlü kelimelerinden oluşur, ancak birçok program çeşitli derecelerde müzik ve ses efektleri içerir. Bölümler (ve genel program) ebeveynlik, girişimcilik, beslenme vb. gibi belirli temalar etrafında döner.

2.Bir Podcastin Bir Radyo Programından veya Diğer Medya Türlerinden Farkı Nedir?

Bir podcasti bir radyo programından veya diğer medyadan farklı kılan ana faktör, ona nasıl eriştiğinizdir. Podcastler internet üzerinden indirilebilir veya yayınlanabilir. Ayrıca, radyodan farklı olarak podcastler önceden kaydedilir ve geniş bir format yelpazesi sunar. Örneğin, bir bölüm, yaratıcısının istediği kadar kısa veya uzun olabilir. Bazı bölümler sadece kısa bilgi parçacıkları sunarken, diğerleri bölüm başına bir saatten fazla süren uzun biçimli içerik sunar.

Podcastlerin yayınlanma sıklıkları da farklıdır. Bazı programlar her gün yeni içerik sunar. Diğerleri ise yeni bölümleri haftalık, iki haftalık ve hatta aylık olarak yayınlar.

Podcastler solo şovdan tüm kadroya kadar her şeyi içeren farklı bir formata da sahip olabilirler.

Son olarak, podcastler haberler, hikâye anlatımı, komedi, eğitim, gerçek suç, teknoloji, spor ve çok daha fazlası dahil olmak üzere geniş bir konu yelpazesini kapsar.

2.1 Podcastleri Dinlemek Ücretsiz midir?

Evet, çoğu podcasti dinlemek ücretsizdir. Çoğu içerik oluşturucu, dinleyicilerden programa erişim için ücret almak yerine, programlarından para kazanmak için reklam veya Patreon gibi platformlar aracılığıyla dinleyici desteği kullanır.

Bununla birlikte, bazı podcastler ek içerik veya ücretli abonelikler ya da üyelik modelleri sunmaktadır.

2.2 Farklı Podcast Türleri Nelerdir?

Birine “Podcast nedir?” diye sorduğunuzda genellikle farklı türde programlar önerecektir. Yalnızca ses formatının sınırlayıcı olduğunu düşünmek yanılgıya yol açar. Bir programın içeriğini dinleyiciler için cazip hale getirecek şekilde düzenlemenin sayısız yolu vardır. Net bir format seçmek ve tutarlı kalmak, güvenilir bir dinleyici tabanı oluşturmanın anahtarıdır. Programda bir hafta ciddi bir solo monolog, ertesi hafta bir komedi paneli ve bir sonraki hafta kurgusal bir hikâye yer alırsa, podcasti yapan kişi yani podcaster dinleyicilerini elinde tutmakta zorlanır.

Popüler podcast türleri:

Röportaj podcasti- Bu en yaygın program türlerinden biridir. Bir sunucu (veya sunucular) her bölümde yeni bir konukla röportaj yapar.

Solo/monolog podcast- Tek bir kişinin basit anlatımı. Belirli bir konuda uzman olan herkes için idealdir.

Sohbete dayalı/ortak sunuculu- Bu, iki kişinin (birlikte iyi bir kimyaya sahip olan) birlikte sohbet etmesidir.

Panel podcast- Bu, röportaj podcastine benzer ancak daha büyük bir grup insan organik bir tartışma yapar.

Kurgusal olmayan hikâye anlatımı- Bunlar, bir dizi cinayet, Kapadokya’ya yapılan bir keşif gezisi veya tarihi bir olay gibi gerçek hayattaki olaylarla ilgili bölümlerdir.

Kurgusal hikâye anlatımı- Bunlar, dramatik televizyona benzer şekilde, birden fazla bölüm boyunca anlatılan kurgusal hikayelerdir. Bazılarını tek bir kişi anlatır. Diğer programlarda seslendirme sanatçılarından oluşan ekipler kullanılır.

Yeniden düzenlenmiş içerik- Bu, mevcut içeriği alıp ses formuna çevirdiğiniz zamandır. Örneğin, İskandinav ülkeleri ve ABD’de sıkça yapıldığı gibi bir kilise podcasti haftalık vaazları kaydedebilir ve bunları podcast bölümleri olarak yayınlayabilir.

2.3 Podcastleri Nasıl Dinlersiniz?

Podcast dinlemek, internete erişim olduğu sürece basittir. Çoğu podcasti dinlemek ücretsizdir. Sadece uygun bir web sitesi, platform veya uygulama bulmak gerekir.

2.3.1 Bir Web Sitesinde Podcast Dinleme

Çoğu podcastin programları için bir web sitesi vardır. Bu web sitelerinde genellikle her bölüm için sayfalar bulunur. Her sayfa, program notları ve deşifre gibi diğer varlıklarla birlikte bir ses oynatıcı içerir. Bölümü dinlemek için cihazınızın desteklediği ses oynatıcıya tıklamak yeterlidir.

2.3.2Telefonunuzdan veya Tabletinizden Dinleme

Mobil cihazınızda podcast dinlemek istiyorsanız, ilk adımınız bir dinleme uygulaması indirmektir. Apple Podcasts, Google Podcasts ve Spotify en popüler seçeneklerdir, ancak çok sayıda alternatif vardır. Podcasting uygulamalarının tam listesini görebilmek için cihazınızın yazılımıyla uyumlu uygulama mağazalarına (Apple Store, Google Play, Windows, Huawei AppGallery vd) göz atmak gerekir. Mobil cihazınıza bir podcast dinleme uygulaması yükledikten sonra, ilginç podcastler için uygulamada arama yapmanız yeterlidir. Beğendiğiniz herhangi bir bölümü dinleyebilirsiniz. Podcasti beğendiyseniz ve gelecek bölümlerden haberdar olmak istiyorsanız, abone ol düğmesini kullanmanız gerekir.

2.3.3 Podcastleri Çevrimdışı Dinlemek

Çoğu podcast uygulaması, internet bağlantısı olmadan dinleyebilmeniz için bölümleri önceden indirmenize izin verir. Bununla birlikte, bağlantıyı kesmeden önce bir bölümü indirmek gerekmektedir. Aksi takdirde, çevrimdışı olarak dinleyemezsiniz.

3.Podcastleri Kim Oluşturur?

Podcastler, içeriği üreten ve kaydeden bireyler veya ekipler tarafından oluşturulur. Bu programlar profesyonel prodüksiyonlar veya amatör çabalar olabilir, sunucular veya uzmanlar belirli konuları tartışabilir.

3.1 Podcast Yapımcısı Kimdir?

Bazı programlar, prodüksiyon ve programın yönetim tarafıyla ilgilenmek için bir podcast yapımcısı kullanır. Kayıt, düzenleme, promosyonlar ve diğer perde arkası faaliyetlerle onlar ilgilenir. Bu, sunucunun daha kapsamlı ve seri içerik üretmeye odaklanmasını sağlar.

3.2 Podcaste Nasıl Başlanır?

Bir podcaste başlamak, diğer içerik oluşturma biçimlerine göre biraz daha yüksek bir giriş engeline sahiptir. Ancak her şeyi yerli yerine oturttuğunuzda, yeni bir bölüm oluşturmanın blog yazısı yazmaktan veya video üretmekten daha az zaman alacağı söylenebilir. Bu, özellikle düzenleme ve tanıtım gibi sürecin bazı kısımlarını dışarıdan temin ederseniz geçerlidir.

Podcaste başlamak on adımda özetlenebilir.

1. Bir konu seçin
2. Doğru formatı belirleyin
3. Gösterinize bir isim verin
4. Kapak resmi oluşturun
5. Bazı temel ekipmanları alın
6. Bir podcast barındırma hizmeti seçin
7. İlk bölümünüzü planlayın
8. İlk bölümünüzü kaydedin
9. Bölümünüzü düzenleyin
10. Bölümünüzü yükleyin

Süreç oldukça basit. İlk bölümünüzü yayınladıktan sonra tek yapmanız gereken sonraki bölümler için yediden ona kadar olan adımları tekrarlamaktır. Programınızı tüm podcast dinleme uygulamalarına dağıtmanız daha çok dinleyiciye ulaşmanıza imkân tanır. Bu, yeni dinleyicilere programınızı keşfettiklerinde dinleyecekleri bir şeyler verir.

3.2.1 Podcast Nasıl Dağıtılır?

Bir podcast programı yürütmenin büyük bir kısmı, onu dinleyicilerin kullanımına sunmak ve tercih ettikleri yöntemi kullanarak dinleyebilmelerini sağlamaktır.

Podcast yayıncıları bunu dağıtım olarak adlandırır ve temel olarak bir programı mümkün olduğunca çok podcast dinleme platformunda ve uygulamasında kullanılabilir hale getirmek anlamına gelir.

Programınızı her podcast listeleme platformunda kullanılabilir hale getirmek için, platformun web sitesini veya mobil uygulamasını ziyaret etmeniz ve RSS beslemenizi göndermeniz gerekir. Süreç her platformda biraz farklılık gösterir, ancak hepsi hızlı ve basittir.

Programınızı her platforma göndermek yorucu görünebilir, ancak bunu yalnızca bir kez yapmanız gerekir. Uygulama, yeni içerik ve güncellemeler için RSS beslemenizi izleyecektir.

Programınızı mümkün olduğunca geniş bir alana yaymak için, yeni bölümleri podcast web sitenizde gönderi olarak da yayınlamalısınız. Her gönderi bir ses oynatıcı ve bölüm hakkında bazı notlar içermelidir. Günümüzde bazı hit podcastler radyoda bile çalınıyor.

3.2.2 Podcast Ağı Nedir?

Bazı programlar ağların bir parçasıdır. Podcast ağları, içeriği benzer kanallar aracılığıyla dağıtmaları bakımından TV ağlarına benzer. Esasen bir podcast ağı, birbirlerini tanıtmak için birlikte çalışan bir grup podcasttir. Bu tür bir yapı reklam verenler için caziptir çünkü reklamlarını birden fazla programa yaymalarına olanak tanır. Her biri dijital pazarlamanın farklı yönlerini ele alan ve çok sayıda farklı programa sahip podcast ağları vardır.

3.2.3 Podcast RSS Akışı Nedir?

Podcast RSS beslemesi, her podcaste güç veren kritik bir teknoloji parçasıdır. Bu, programınız ve bölümleri hakkında bilgi içeren bir URL’dir. RSS beslemesi bu bilgileri podcast dizinlerine ve Apple Podcasts veya Spotify gibi dinleme uygulamalarına aktarır. Uygulamalar RSS beslemenizi izler ve beslemede yeni bilgiler olduğunda uygulamalarını yeni içerikle günceller.

RSS beslemeniz önemlidir çünkü her platforma manuel olarak içerik yükleme ihtiyacını ortadan kaldırır. Bunun yerine, sadece beslemeyi güncellersiniz ve beslemeyi okuyan herhangi bir site, platform veya hizmet anında yeni bilgilere sahip olur.

Bir podcast barındırma hizmeti kullanıyorsanız RSS beslemenize yeni bilgiler eklemek kolaydır. Ses dosyanızı yüklemek için barındırıcının platformunu kullanmanız yeterlidir. Sunucu, podcast dinleme platformlarının bulması için beslemenizi yeni bölümle güncelleyecektir.

Bir podcast RSS beslemesinin düzgün çalışması için başlık, açıklama, sanat eseri, kategori, dil ve müstehcenlik derecelendirmesi gibi bilgilere ihtiyacı vardır. Apple Podcasts için RSS gereksinimleri podcasting için standart haline gelmiştir.

4.Podcast Yayıncıları Programlarından Para Kazanıyor mu?

Tüm içerik tabanlı girişimler gibi podcastler de genellikle sponsorluk (reklam) yoluyla para kazanır. Ayrıca bağlı ortaklıklar, ücretli özel üyelikler, ticari ürünler, dijital ürünler ve diğer yollarla da gelir elde edebilirler. Yüksek takipçi sayılarına ulaşan Podcastler ciddi sayılabilecek gelir girdisi sağlayabilir, ancak podcast yayıncılarının ne kadar kazandığı tüm yayıncılık sektörlerinde olduğu gibi farklı kazançlar getirir. Tutmuş, yüksek dinlenme sayılarına ve sürelerine sahip podcast yayıncısı binlerce hatta yüzbinlerce dolar kazanırken, daha az sayıda dinleyiciye sahip olan, daha az dakika dinlenen içerik oluşturucularsa en fazla birkaç yüz dolar kazanabiliyorlar (Turkey, 2022). Ancak podcast yayıncılarının çok büyük çoğunluğu bu içeriklerden para kazanamıyor.

Riverside.fm verilerine göre, episode başına 10.000 civarında dinlemeye veya indirmeye ulaşan bir yayıncı, yaklaşık olarak 500 ila 900 dolar arası bir kazanç elde edebilir. Çok yüksek sayıda takipçi sayısına ulaşan, düzenli bölüm yayınlayan ve popülerliği artan podcastler 10000 dolar ve fazlasını kazanabilirler.

Birleşik Devletler’de komedyen Joe Rogan Televizyonu bırakıp yapımına başladığı ve bölüm başına milyonlarca görüntüleme ile mevcut en yüksek kazanç getiren ücretli podcastlerden birini yapıyor. 2009’da Joe Rogan Experience adında bir podcast yayınını başlatan Rogan, hemen her bölümde ünlü konukları ağırlayarak yılda 30 milyon dolar civarında kazanç elde etti. (Turkey, 2022).

2016’da Karen Kilgariff ve Georgia Hardstark tarafından hazırlanıp sunulmaya başlayan ve bir gerçek suç podcasti olan “Favori Cinayetim” (My Favorite Murder / MFM) yıllık 15 milyon doların üzerinde gelir sağladı yapımcılarına.

Apple, Google Podcast ve Spotify listelerini incelediğimizde, Türkiye’de en fazla dinlenen podcast türlerinin komedi ve söyleşi olduğunu görüyoruz. Listelerde bazen söyleşi türüne yaklaşan, bazen tamamen habere odaklanan podcastleriyle gazeteciler de boy gösteriyor. Örneğin Özgür Mumcu ve Eray Özer ile Yeni Haller, Global News Podcast, Medyascope Podcast, Ünsal Ünlü, The Daily News, Açık Gazete, Habertürk, Daktilo1984, BBC News ve Özgürüz Radyo bu listelerde kendisine sık sık yer buluyor. (Çuştan, 2021).

Podcasting’den ne kadar para kazanabileceğiniz birkaç faktöre bağlıdır. Yüksek katılımlı bir niş kitleyi hedefleyen ve düzenli olarak içerik üreten podcast yayıncılarının, daha az talep gören içerik üreten ve ara sıra podcast yayınlayanlardan daha fazla kazanma olasılığı yüksektir.

Pazarlama ve reklam stratejilerinizin yanı sıra ek gelir akışlarınız da toplam podcast geliriniz üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Etkili bir şekilde pazarlama yapan ve çok sayıda para kazanma stratejisi deneyen içerik oluşturucular, genellikle yapmayanlardan daha fazla kazanır.

5.Hangi Podcast Ekipmanlarına İhtiyacınız Var?

Bir podcast yayını başlatmak için birkaç ekipmana ihtiyaç var. Çok fazla para harcamak zorunda değilsiniz, ancak bazı temel ekipmanlara sahip olmak yardımcı olur. Bu parçalar şovunuza profesyonel bir ses verecektir.

• Bir bilgisayar
• Bir XLR veya USB mikrofon
• Bir ses mikseri
• Pop filtre veya ön cam
• Kulaklıklar
• Mikrofon standı
• Akustik uygulamalar
• Kayıt ve düzenleme yazılımı
• Podcast barındırma sağlayıcısı

Bugün yazılımların, bilgisayarların ve taşınabilir mobil cihazların sürekli gelişmesiyle sadece bir laptop ya da tablet/cep telefonu ile podcast yazılımı da podcaster olmak için yeterli olabilir. İyi bir mikrofonu olan bu cihazlar geliştirilmiş ses kayıt ve yayınlama yazılımlarıyla son derece kaliteli kayıtlar alabilmekte ve düzenleyebilmektedir.

5.1 Podcast Barındırma Hizmetini Nasıl Alırsınız?

İlk bölümünüzü kaydettikten sonra, insanların keyfini çıkarabilmesi için onu web’de yayınlamanız gerekecek. Ancak bunu herhangi bir yere yükleyemezsiniz. Ses indirme ve yayınlama için özel olarak yapılandırılmış bir podcast barındırma platformuna ihtiyacınız var.

Esasen, podcast barındırma platformu dosyalarınızı depoladığınız yerdir. Barındırıcınız ayrıca RSS beslemenizi oluşturur ve günceller. Bu besleme kritik öneme sahiptir. Dinleme uygulamalarının programınızı sunmak için ihtiyaç duyduğu tüm bilgileri içerir. Akışınız yanlış yapılandırılmışsa, ya da daha kötüsü tamamen eksikse, dinleyiciler programınıza erişemez.

Apple, Deezer, Spotify ve diğer podcasting uygulamaları sadece birer dizindir. İçeriğinizi depolamazlar veya sizin için bir RSS beslemesi oluşturmazlar.

Podcastinizi kendi sitenizde barındırabilir misiniz? Pek sayılmaz. Web sitesi barındırıcınız bunun için uygun şekilde yapılandırılmamıştır. Kendi ses dosyalarınızı depolamak için doğru web barındırma planını satın alabilirsiniz, ancak bu podcast barındırma hizmetlerinden birini kullanmaktan daha pahalı olacaktır. Bir podcast sunucusu ayarladıktan sonra, her bir dizini ziyaret etmeniz ve RSS bağlantınızı göndermeniz gerekir, böylece takipçileriniz, dinleyenleriniz programınızı nerede arayacaklarını bilirler. Bu tek seferlik bir işlemdir. Yayınınızı bir kez aldıktan sonra, yeni içerik için süresiz olarak izleyeceklerdir. Ayrıca, podcast barındırma hizmeti sadece ses dosyalarınız için bir alan değildir. WordPress entegrasyonları, destek ve programınızı tanıtmak için araçlar gibi başka avantajlar da sunar.

5.2 İçerik Üretmede Gereken Teknik Bilgi Nasıl Elde Edilir?

Podcaste başlamak isteyenlerin en büyük çekincelerinden biri teknik konular ve programın kurgusu oluyor genelde. Bir podcast yayınında ses kalitesi ve ilgi çekici bir kurgu, programın dinlenile bilirliği üzerinde güçlü bir etkiye sahip (Gökırmaklı, 2023). Son beş yıl içerisinde aldığınız bir mobil telefon ya da bilgisayar, piyasada satılan birçok mikrofondan çok daha berrak bir ses kayıt deneyimi sunuyor (Yılmaz, 2022).

Yeni Medyanın hızlı büyümesi ve yaygınlaşmasıyla görsel ve işitsel yazılımların gelişmesi, ses-video kayıt ve düzenleme uygulamaları ile programlarının sayısının artması podcaster olmak isteyen yayıncıların son derece temel bilgilerle bu mecrada kendilerine yer edinmelerini sağlıyor. Bugün Rode, Adobe, Tascam, Zoom, Roland, Apple gibi teknoloji ve yazılım devlerinin sektöre girmeleriyle kullanıcılar sadece bir laptop, tablet ya da cep telefonu vasıtasıyla kolaylıkla ses, video kaydı alıp düzenleyebilir hala geldiler. Bu firmalar özellikle podcast yayıncılığına yönelik son derece profesyonel mikserler, mikrofonlar, kameralar ürettikleri gibi oldukça kullanışlı ve pratik yazılımlar da ürettiler. Sosyal medya kullanmak, eposta okumak, fotoğraf çekmek kadar kullanımı basit uygulamalar kazandırdılar ve bunları amatör kullanıcılar için ücretsiz olarak sundular. Podcast kaydetmek, düzenlemek ve yayınlamak için 3-4 dakikalık YouTube videoları ve 5 dakikayı aşmayan okumalar yapabileceğiniz yazılı kaynaklarla dolu web.

6.Türkiye’de Podcast Haberciliği

Türkiye’de podcast haberciliği henüz bir uzmanlık alanı-branş olarak kabul görmemekte, haber merkezlerinin istihdam kadrolarında bu ve benzeri yeteneklerdeki gazetecilerin varlığına henüz ihtiyaç duyulmamakta. Reuters’in 2021 Aralık raporunda ortaya koyduğu podcast verileri incelendiğinde İrlanda’da nüfusun %47’si İspanya’da %38’i, İsveç’te ve Norveç’teyse nüfusun %37’si podcast yayınlarını dinlemektedir (Reuters, 2021). Bu rakam Amerika’da %35 Hollanda ve Almanya’da %28, Birleşik Krallık’taysa %22. Radyo dinlemenin hala çok popüler ve yaygın olduğu ülkelerde podcast dinleme yüzdeleri düşüyor (Spotify, 2022).

Türkiye’deki gazetecilerin alana ilgisi olmakla birlikte, finansal sürdürülebilirliğin sağlanamaması formatın önündeki en büyük engel olarak kendini göstermekte. (Kaspar, 2023). Statista tarafından yapılan araştırmaya göre (Statista, 2023), Şubat 2023 tarihinde dünya genelinde seçilen ülkelerdeki son bir ay içinde bir haber podcastine erişen tüketiciler listesine bakıldığında Türkiye adı görülmüyor.

Sonuç

Podcast yayıncılığı, prodüksiyon maliyetlerinin düşük olması ve teknik olarak erişilebilir olması nedeniyle bağımsız içerik üreticileri için de büyük bir fırsat yaratmıştır. Profesyonel stüdyoların yanı sıra evde basit ekipmanlarla da yüksek kaliteli podcastler üretmek mümkündür. Bu da büyük medya kuruluşlarından bağımsız olarak özgün ve yaratıcı içeriklerin ortaya çıkmasına olanak tanımaktadır. Reklamcılık ve sponsorluklar da podcast yayıncılığının önemli bir parçası haline gelmiştir. Markalar, hedef kitlelerine ulaşmak için podcastleri etkili bir araç olarak kullanmaktadır. Dinleyici kitlesiyle kurulan samimi ve güvene dayalı ilişki, reklamların ve sponsorlu içeriklerin daha etkili olmasını sağlamaktadır.

Gazetecilik ve hikâye anlatıcılığı anlamında yeni medyanın gelişmesi ve dijital yayıncılığın ilerlemesi podcast gazeteciliğini öne taşıyacak bir avantaj gibi gözükmektedir. Podcast yayıncılığı, yalnızca bir medya formatı olmanın ötesinde, dijital medya tüketim alışkanlıklarında köklü bir değişimi temsil etmektedir. Sesli içeriklerin yeniden yükselişe geçmesi, kullanıcıların medya tüketiminde daha kişisel ve esnek bir yaklaşım benimsemesine yol açmıştır. Gelecekte podcast yayıncılığının nasıl evrileceği ve bu alanda ne gibi yeniliklerin ortaya çıkacağı, medya dünyasının en merak edilen konularından biridir.

Günümüzün medya devleri, broadcast firmaları ve markaları içinse podcast hâlâ gizemli ve riskli bir saha. Gazete veya TV yayıncılığı yapan medya kuruluşlarının bambaşka bir mecra olan sesli içeriklere girmesi hem personel temini hem de ek maddi yükümlülükler demek. Oysaki radyoya da pek benzemeyen dinamikler söz konusu podcast dünyasında.

Amerika’nın en yüksek tirajlı üçüncü gazetesi New York Times’ın her gün yaklaşık 2 milyon kez indirilen The Daily’si gibi habercilik alanında başarılı podcast örnekleri olsa da başarısız olup yarıda bırakılan projelerin sayısı çok daha fazla.

Bugün sadece köklü gazeteler için değil, dijitalde doğan yeni medya organları için de podcastler denenebilir ama pek güvenilirlik vermeyen yeni bir mecra olarak görülüyor.

Belçika merkezli Flaman gazetesi De Standaard’ın marka müdürü ve Euractiv’de abonelik direktörü olan Emmanuel Naert, podcastlerin genç ve eğitimli kesimi internet sitelerine kıyasla çok daha uzun bir süre içeriğe bağladığını belirtiyor (Naert, 2023).

Son dönemde, podcast yayıncılığına yeni bir boyut kazandıran video podcast formatı da büyük bir popülarite kazanmıştır. Geleneksel sesli podcastlerin aksine, video podcastler bir stüdyo ortamında, özenle hazırlanmış dekorlar önünde çekilmekte ve hem sunucular hem de konuklar izleyicilere görsel olarak da hitap etmektedir. Bu format, izleyicilere yalnızca dinleme değil, aynı zamanda izleme deneyimi de sunduğu için daha zengin bir içerik sunmaktadır. Video podcastler, özellikle YouTube ve Vimeo gibi video platformlarında geniş bir izleyici kitlesine ulaşmaktadır. Ayrıca, bu format, podcastlerin sosyal medya üzerinden paylaşılmasını ve viral hale gelmesini de kolaylaştırmaktadır. Sunucuların ve konukların beden dili, mimikleri ve görsel etkileşimleri, izleyicilerle daha güçlü bir bağ kurulmasını sağlamaktadır. Video podcastler, aynı zamanda sponsorlu içerik ve ürün yerleştirme gibi görsel reklamcılık fırsatlarını da beraberinde getirmektedir. Bu yenilikçi format, podcast yayıncılığının gelecekteki evriminde önemli bir rol oynamaktadır.

_{Gürkut Gürsoy, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Ana Bilim Dalı}

Kaynakça

Bonini, T. (2022). Reframing podcasting as a new digital mass medium. S. Özay içinde, Dijital Çağda Uzman Gazetecilik (s. 226). Konya: Çizgi Kitabevi.

Çuştan, H. (2021, Şubat 15). Gazetecilikte özgür bir alan: Podcast emeklemeyi bitirdi, ayağa kalkıyor. Journo: https://journo.com.tr/podcast-gazetecilik adresinden alındı

Gökırmaklı, I. (2023, Nisan 5). NL. NewsLab Turkey: https://www.newslabturkey.org/2023/04/05/gazeteciden-gazeteciye-podcast-yaparken-neler-ogrendim/ adresinden alındı

Jeffers, J. (2021). Make a Podcast. Adobe: https://www.adobe.com/tr/creativecloud/video/discover/make-a-podcast.html adresinden alındı

Kartal&Çetinkaya. (2022). Podcast Gazeteciliği. S. Ö. Serkan Bayrakçı içinde, Dijital Çağda Uzman Gazetecilik (s. 223). Konya: Çizgi Kitabevi.

Kaspar, U. (2023, Kasım 20). Türkiye’de Podcast Gazeteciliği – Kim Yapacak / Neden Yapmıyor? IPI Freeturkeyjournalists: https://freeturkeyjournalists.ipi.media/tr/turkiyede-podcast-gazeteciligi-kim-yapacak-neden-yapmiyor/ adresinden alındı

Naert, E. (2023, Ekim). Podcasten en nieuwe media. (E. K. (Euractiv), Röportaj Yapan)

Reuters. (2021). Digital 2021 Final Global Overwiew Report. Londra.

Spotify. (2022). Chartable To Advance Podcast Measurement for Advertisers and Insights for Publishers. New York: News Room Spotify.

Statista. (2023, Şubat). Statista.com. Consumers who accessed a news podcast…: statista.com adresinden alındı

Stokey, D. (2024). RCS Sound Software. RCSworks: https://www.rcsworks.com/advanced-imaging-with-gselectors-related-links/ adresinden alındı

Teknoloji, W. (2020, Haziran 10). RSS Nedir? RSS Beslemesi Nasıl Çalışır? Webolizma: https://www.webolizma.com/blog/rss-nedir-rss-beslemesi-nasil-calisir/ adresinden alındı

Turkey, P. (2022, Mayıs 5). Podcast’ten para kazanmanın 12 yolu. Podcast Türkiye : https://www.podcastturkey.com/podcastten-para-kazanmanin-12-yolu/#:~:text=Podcast’ler%20olduk%C3%A7a%20etkili%20bir,yaln%C4%B1zca%20birka%C3%A7%20y%C3%BCz%20dolar%20kazanabiliyor. adresinden alındı

Wikipedia. (2023, Eylül 18). RSS. Wikipedia: https://tr.wikipedia.org/wiki/RSS adresinden alındı

Yılmaz, T. E. (2022, Ocak 10). NL. NewsLab Turkey: https://www.newslabturkey.org/2022/01/10/podcast-yapmak-icin-mikrofona-ihtiyac-var-mi/ adresinden alındı